Identyfikowalność produktu to dostęp do informacji o nim w całym cyklu życia z wykorzystaniem systemów, które zostały zaproponowane przez dystrybutora lub producenta. Pojęcie to oznacza także możliwość monitorowania produktu w łańcuchu dostaw. Na tej podstawie można określić pochodzenie oraz cechy specyficzne dla konkretnego produktu.
Identyfikowalność a przepisy prawa
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Europy nr 178/2002/WE określa konieczność śledzenia ruchu i pochodzenia głównie żywności oraz paszy w celu zapewnienia bezpieczeństwa. Kontrola przemieszczania się produktów spożywczych pozwala określić, czy jest ona przechowywana i transportowana zgodnie z wymogami. Stosowanie identyfikowalności ma na celu przede wszystkim zapobiec rozprzestrzenianiu się groźnych chorób, które mogą znajdować się w produktach spożywczych.
W jaki sposób powinna być oznakowana identyfikowalny produkt?
Każdy transportowany produkt podlegający identyfikowalności musi przejść test identyfikowalności. Wykonuje się go na podstawie schematu, który powinien dostarczyć o produkcie niezbędne informacje, takie jak:
- opis żywności i jej ilość,
- nazwę i adres podmiotu wysyłającego oraz odbierającego,
- oznaczenie serii, partii oraz przesyłki,
- data wysyłki.
Do tego, aby zapewnić maksymalne bezpieczeństwo przewożonej żywności niezbędne jest odpowiednie zarządzanie każdym ogniwem, które składa się na cały proces produkcji i dystrybucji. Bardzo ważne jest więc planowanie, weryfikowanie, monitorowanie oraz wprowadzanie stosownych zmian w odpowiednim czasie.
Co wpływa na identyfikowalność produktów spożywczych?
Jednym z najważniejszych czynników, które wpływają na proces identyfikowalności produktów spożywczych są jasno sprecyzowane zasady oznaczania surowców, gotowych wyrobów oraz procesów, które są znane i rozumiane zarówno przez kadrę kierowniczą oraz pracowników.
Bardzo ważne jest regularne przeprowadzanie szkoleń dla pracowników, podczas których mogą poznać panujące zasady dotyczące identyfikowalności. Każde przedsiębiorstwo powinno systematycznie przeprowadzać testy systemu, aby sprawdzić ewentualne luki w poprawności jego funkcjonowania. W tym celu warto także regularnie przeprowadzać audyty wewnętrzne oraz zewnętrzne.
Jakich produktów dotyczyć wymóg identyfikowalności?
Każdy podmiot, który działa na rynku spożywczym jest zobowiązany do tego, aby stosować system identyfikowalności. Wymóg ten dotyczy wszystkich podmiotów, które działają w tej branży bez względu na to, na jakim etapie łańcucha dostaw funkcjonują. W praktyce oznacza to więc, że każda firma zajmująca się produkcją pierwotną, przetwarzaniem żywności i pasz, a także dystrybucją i zaopatrzeniem, musi wdrożyć taki system.
Zgodnie z rozporządzeniem 178/2002 procesowi identyfikowalności podlegają wszystkie produkty, które wchodzą w skład żywności lub paszy. Obowiązek ten dotyczy wszystkich typów składników spożywczych lub paszy. Wymóg ten nie odnosi się jednak do leczniczych produktów weterynaryjnych czy środków ochrony roślin oraz nawozów. One podlegają odrębnym przepisom dotyczącym śledzenia.
Wdrażanie systemu identyfikowalności
System ten ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa produktów spożywczych obecnych na rynku oraz wycofanie tych, które stwarzają zagrożenie. Zasady dotyczące jego wdrażania określane są m.in. przez normy ISO lub wewnętrzne standardy firmy dotyczące bezpieczeństwa produktów.
System identyfikowalności znacząco poprawia funkcjonowanie przedsiębiorstwa. Umożliwia także przestrzeganie norm oraz wymogów stawianych przez przepisy prawa. Jego wdrożenie pozwala na wczesnym etapie zauważyć wszelkie niedoskonałości i w odpowiednim czasie zapobiec wprowadzeniu takiego produktu na rynek. Identyfikowalność produktu zapewnia również skuteczne wycofanie wadliwego produktu z rynku. Przyczynia się to do redukcji kosztów, a także wzrostu zadowolenia klientów.
Przedsiębiorcy podlegający obowiązkowi identyfikowalności produktów mają dowolność w sposobie wdrażania tego systemu. Dzięki temu mogą dopasować go do własnych potrzeb oraz uwarunkowań. Trzeba jednak bardzo uważać na to, aby już na wczesnym etapie, czyli wdrażaniu systemu nie popełnić błędów. Jednym z najczęściej pojawiających się problemów są braki w dokumentacji oraz błędnie wypełnione dokumenty. Zdarzyć się może także rozbieżność między informacjami wprowadzonymi ręcznie, a tymi w formie elektronicznej.
Należy pamiętać również o tym, aby na bieżąco aktualizować zgromadzone i przechowywane dane. Ogromne znaczenie ma także przeprowadzania systematycznych testów identyfikowalności, które pozwolą skutecznie wykryć nieprawidłowości oraz wyeliminować je już na wczesnym etapie i zapobiec wielu problemom.